LPG tankı basınçlı
kaplar statüsünde olup en çok 115 atmosfer basınca ve dış etkenlere dayanımlı olarak yapılırlar.
Genellikle bu tanklar; 3-4 mm kalınlığında özel saçlardan imal edilirler. Ayrıca saclar özel kaynak
sistemiyle birleştirilir ve kaynaklar röntgen ışınlarıyla kontrol edilirler.
Silindirik ve stepne olmak üzere
iki çeşit LPG yakıt tankı vardır. Bunlar kendi içlerinde ikiye ayrılırlar A tipi tanklar; 25
bar işletme basıncı, 30 bar test basıncına tabii tutulur, B tipi tanklar ise 25 bar işletme
basıncı ve 45 bar test basıncına tabii tutulurlar. Tanklar son derece sağlam çarpmalara karşı
esnek malzemelerden yapılmışlardır. Tankların çarpma sonucunda yırtılması ve patlaması
söz konusu değildi.
LPG tankları ECER 67
ve TSE satandartlarında olmalıdır. LPG tankları imal tarihinden itibaren 10 yıldan fazla kullanılmazlar.
LPG tankın binek araçlarda bagaj bölümüne, kendi orjinal sehpası üzerine montajı yapılmaktadır. Ayrıca
tank en az iki adet orjinal bağlama karşı sıkı sıkıya gerdirilerek bağlanmalıdır.
LPG tankın bağlama kayışları
mutlaka lastik kaplamalı olmalıdır. Lastik kaplamasız çelik bağlama kayışları tankın
boyasının yıpranmasına ve korozyon sonucu ise tank ömrünün azalmasına neden olmaktadır.
LPG tankları; dış
etkilerinden korunması için epoksi boya ile boyanmaktadır. tanktan sürekli LPG çekişi nedeni ile tank dış
yüzeyinde terleme ve nemlenme meydana gelir. Tank boyası herhangi bir nedenden dolayı bozulmuş veya yıpranmış
ise tankın bu bölümlerinde korozyon oluşur. Bu korozyon zamanla tankın delinmesine neden olabilir. Bunun önlenmesi
için tankın yıpranan boyaları temizlenerek bu bölgelerin yeniden epoksi boya ile boyanması sağlanmalıdır.
Aracın hareketli olması
nedeni ile LPG tankı hergün sayısız titreşime maruz kalır. Bunun sonucu tankı sabitleyen kayışlarda
gevşemeler meydana gelir. Bağlama kayışlarının gevşemesi sonucu LPG tankı hareket
ederek bağlantı ayarlarının bozulmasına neden olur. Bu durum ise LPG tankı üzerinde bulunan
multivalfin çalışma açısının bozulmasına ve bakır borularının zorlanarak kırılmasına
neden olur. Bu nedenle LPG tankı bağlama kayışları sık sık kontrol edilmeli, gevşeyen
kayışlar gerdirilerek tank sabit duruma getirilmelidir. Eğer bağlantı kayışlarının
gevşemesi sonucu LPG tankı yerinden hareket etmiş ise mutlaka yetkili LPG servisine gidilerek tankın multivalf
montaj açısına uygun olarak yerine sabitleme işleminin yapılması gereklidir.
4.2MULTİVALF Multivalfler
LPG dönüşüm sistemlerinin en önemli elemanlarından biridir. ECE R 67 ve TSE standartlarına uygun olmalıdır.
LPG dönüşüm sistemlerinde tank tipine uygun multivalf montajı yapılmalıdır. Bu uygulamada en çok
karşılaşılan ve ciddi tehlike yaratan bir sorundur. Tank A tipi ise (25 bar işletme basıncı,
30 bar test basıncı) montajda kullanılan multivalfe A tipi (üzerinde emniyet ventini olan multivalf) olmalıdır.
Multivalfler LPG tankı üzerinde
doğrudan bağlanmaktadır. Kendi içlerinde ikiye ayrılırlar. A tipi multivalflerde; tanktaki basınç
25 bara ulaştığında, bu basıncı düşürmek için otomatik olarak açılan ve yüksek basıncın
düşürülmesini sağlayan tahliye ventili (emniyet ventili) bulunur. B tipi multivalflerde ise tahliye ventili bulunmaz.
Multivalflerin görevi:
- Tankta dolum işlemini yapar. Yakıt
alma işlemi sırasında yakıt pompasından gelen LPG multivalften geçerek tanka ulaşır.
Dolum limitini ayarlar. Mevcut standartlar ve
güvenlik gereği tank %80 doldurulmalıdır. Multivalf bu görevi yerine getirir.
- Tanktaki gaz seviyesini ölçer.
- LPG' nin tanktan regülatöre ulaştırılmasını
sağlar.
- Multivalf üzerinde emme ve doldurma hatları
üzerinde ventiller vardır. tamir, bakım veya arıza sırasında bu hatlar ventiller kapatılarak
kesilir. böylece gaz çıkışı engellenir.
- Aşırı akımı
keser. LPG otogaz sistemi kapalı bir devredir. Kapalı devrede meydana gelebilecek herhangi bir kaçak (kaza veya
arıza sonucu borularda oluşabilecek delinme) sonucunda LPG gazı çevreye hızla yayılmaya başlar.
Bu istenilen durum değildir. Bu nedenle Multivalf üzerinde bu tür kaçaklar sonucu oluşan aşırı akımı
engelleyen bir güvenlik sistemi vardır. Bu sistem böyle durumlarda devreye girerek tanktan aşırı LPG çekimini
engeller ve sistemi güvenlik altına alır.
Multivalflerin tank çapına ve tank tipine
uygun olarak seçilmesi uygun çalışma açısında montajının yapılması gerekmektedir.
Bu konulardaki yanlışlık LPG sisteminizin emniyetli çalışmasını engeller. Bunun için yetkili
LPG servislerine başvurarak tank ve multivalfin uyumlu olup olmadığını kontrol ettiriniz..
MULTİVALF KORUMA KUTUSU VE HAVALANDIRMA
BORULARI
Benzinli motorların aynı zamanda LPG ile çalışmasını sağlayacak dönüşüm sistemleri
üç grupta sınıflandırılmıştır.
- 1. Grup: Bu gruptaki araçlar birinci
nesil karbüratörlü araçlardır. LPG dönüşüm sistemlerinin en basit olan bu sistemde açık devreli LPG donanımı
kullanılmaktadır. Yakıt tankından sıvı fazda alınan LPG, bir regülatör (buharlaştırıcı)
yardımı ile emme manifoltunda yer alan bir gaz karıştırıcıya gönderilerek hava ile karıştırıldıktan
sonra silindirlere yollanmaktadır.
- 2. Grup: Bu gruptaki araçlar ikinci
nesil yakıt püskürtmeli araçlardır. Bu dönüşüm sistemlerinde egzos gazları içerisindeki oksijen miktarı
ölçülerek, elektronik kumanda ünitesi yardımı ile yakıt miktarı regülatöre uygun şekilde verilmektedir.
- 3. Grup: Çok yaygın olarak
kullanılmayan bu sistemler, üçüncü nesil sıvı LPG püskürtmeli sistemlerdir. Plastik manifoltlu araçların
artmasıyla üçüncü nesil sistemlerde çoğalmaktadır
DOLUM AĞZI
Dolum ağzı ECER 67 ve TSE satandartlarına uygun imal edilmiş olmalıdır. Mutlaka araç bagajının
dışında bir yere montajı yapılmalıdır. Dolum ağzının araç bagajı içerisine
konulması kesinlikle standartlara aykırıdır. Dolum ağzı çarpmalardan en son etkilenecek noktaya
konulmalıdır. Tank ile dolum ağzı arasındaki bağlantıda mutlaka esnek bir bağlantı
elemanı tercih edilmelidir.
BENZİN VALFİ
LPG tankı ve buharlaştırıcı arasında bulunan elektro-manyetik kumandalı bir valftir. Motor
çalışmadığı veya benzin ile çalıştığında LPG akışını
kesmektedir. ECER 67 ve TSE standartkarına uygun imal edilmiş olmalıdır.
LPG VALFİ
LPG tankı ve buharlaştırıcı arasında bulunan elektro-manyetik kumandalı bir valftir. Motor
çalışmadığı veya benzin ile çalıştığında LPG akışını
kesmektedir. ECER 67 ve TSE standartkarına uygun imal edilmiş olmalıdır.
REGÜLATÖR (BUHARLAŞTIRICISI)
Motorun karbüratöre en yakın noktasına ve araca dikey olarak monte edilir. Görevi;
- Yüksek basınçta tanktan gelen LPG'
nin atmosferik basınca dönüşümünü sağlamak,
- Sıvı haldeki LPG' yi, motor
suyunun sıcaklığından yararlanarak gaz haline dönüştürmek,
- Motorun ihtiyacına göre LPG ayarını
yapmak,
- Motorun devriye göre LPG ayarını
yapmak.
GAZ AYAR VANASI
Motorun 3500 d/dak ve üstündeki devirlerde ihtiyacı olan LPG' yi sağlamak amacı ile ayar vanası
kullanılmaktadır. motorun ihtiyacı olan gaz miktarı bulunduğunda ayar vidası sabitlenir. Dolayısıyla
motora en ideal gaz akışı sağlanmış olur.
YAKIT ŞEÇME ANAHTARI
Şoför mahaline monte edilen benzin veya LPG ile çalışma ve bekleme seçenekleri bulunan anahtardır. Görevi:
- Aracın benzinden LPG' ye, LPG' den
benzine geçmesini sağlar
- LPG tankında bulunan gaz seviyesini
gösterir
- Gerektiğinde benzin veya gaz valfinin
kapalı konumda kalmasını sağlar.
|